Obelisk upamiętniał Żołnierzy Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego poległych w walce z UPA w okolicy Birczy

w dniu 4.III.1947r.W związku z ustawą o dekomunizacyjną  z 2016r uchwaloną przez sejm RP,Rada Gminy Bircza,

w porozumieniu m.in. z Instytutem Pamięci Narodowej, podjęła 7 marca 2018 roku uchwałę o wymianie tablicy

na obelisku.

IPN-owi nie podobał się napis ,,propagujący komunizm”,na dotychczasowej tablicy:

„CHWAŁA ŻOŁNIERZOM

KBW

POLEGŁYM W DNIU 4.03.1947 r.

W WALCE

Z REAKCYJNYM PODZIEMIEM

O UTRWALANIE

WŁADZY LUDOWEJ

por. ZBIGNIEW BOJANOWSKI

st.szer. TADEUSZ BEDNAREK

szer.TADEUSZ MATUSZEWSKI

szer. JÓZEF PAKUŁA”

 

Tablicę tę Gmina usunęła z obelisku w ostatnich miesiącach 2018 roku, a  w styczniu 2019r. Podkarpacki Inspektor

Nadzoru Budowlanego wszczął z urzędu postępowanie w sprawie likwidacji tegoż obelisku w Birczy i podobnego w

Rohatyniu.

Usunięcie obelisku w okolicach Birczy, upamiętniającego czterech polskich żołnierzy zabitych przez UPA, wywołało falę

krytyki pod adresem tamtejszych władz gminnych.Najbardziej oburzające było to że robotnicy z wynajętej przez Gminę

firmy usunęli obelisk  11 lipca 2019r. a więc w symboliczną rocznicę ludobójstwa dokonanego przez OUN-UPA na ludności

polskiej.

 

Inicjator i główny organizator nazwania jednego z rond imieniem „Obrońców Birczy”, Jacek Boki, nazwał

usunięcie obelisku „skandalem i hańbą nie do zmycia nigdy!”. W piśmie skierowanym do wójta birczańskiej gminy, a

odczytanym na Sesji Rady Gminy przez jednego z mieszkańców, nazwał on władze gminy m.in. „małymi, tchórzliwymi i

nikczemnymi ludźmi”, oraz zapowiedział zrzeczenie się otrzymanego wcześniej tytułu „Zasłużony dla Gminy Bircza”.

 

Dodatkowe dane o poległych:

 

porucznik Zbigniew Bojanowski syn Michała,ur.27.01.1926 r. w ZSRR (W literaturze PRL określano tak

również teren Polski włączony w 1939r.do ZSRR) lat 21

st.szer.Stanisław  Bednarek syn Wojciecha ur.27.04.1924 r. w Mikoszki pow.Kościan lat 23(Na tablicy jego

imię to Tadeusz)

szer.Tadeusz Matuszewski syn Walentego ur.01.10.1925r. w Waliska pow.Mińsk lat 22

szer.Józef Pakuła syn Szczepana ur.13.03.1922r. w pow.Szamotuły lat 25

 

10 listopada 2017r. minister MON Antoni Macierewicz odsłonił tablicę pamiątkową na kolumnie Grobu

Nieznanego Żołnierza na której widniała również miejscowość ,,BIRCZA 1945-1946”.Kilka godzin później na

wniosek ministra Antoniego Macierewicza tablicę wymieniono na nową ale już bez tej miejscowości.

Szef ukraińskiego IPN Wołodymyr Wiatrowycz stwierdził, że ta tablica to„upamiętnienie czekistów” ,dlatego

tablica została zdjęta.

,,W pierwszych momentach, kiedy społeczność lokalna usłyszała, że na tablicy jest Bircza, powiedziała, że

w końcu dostrzeżono znaczenie tego miejsca dla polskiej historii. Natomiast kiedy po dwóch dniach Bircza

zniknęła, oburzenie było niesamowite. Gdyby w ogóle tej nazwy nigdy nie dawano, to wszyscy by przełknęli,

ale to było już w kategoriach obrazy godności nie tylko obrońców Birczy, ale wszystkich na tych ziemiach,

których dziadkowie i rodzice pamiętają, co ci żołnierze i milicjanci zrobili. Gdyby dzisiaj osoby, które

decydowały o ściągnięciu Birczy z tablicy przy Grobie Nieznanego Żołnierza, były w tamtym czasie w Birczy,

to by po nogach całowali tych żołnierzy, którzy bronili ich rodzin i dzieci. Dopiero wtedy by zrozumieli, ile ci

żołnierze znaczyli. Czego oni oczekiwali? Że ci ludzie dadzą się wymordować? Ci żołnierze byli z poboru. W

ówczesnych warunkach walczono o Polskę na tyle, na ile można było walczyć. Przede wszystkim broniono

ludzi. Nikt oficjalnie nie mógł mówić, że walczy o to, żeby Sowieci tego nie zabrali, bo każdy oficer i żołnierz,

który powiedziałby to głośno skończyłby przed sądem polowym.”

 

,,Wielu historyków nie rozumie – albo nie chce zrozumieć – specyfiki tych terenów. Tutaj milicjant to był

ten, który chronił ludzi. Nie było na Pogórzu Przemyskim walk Wojska Polskiego z polskim podziemiem

niepodległościowym. Kiedy w okolicach Dubiecka w czerwcu 1945 r. otoczono oddziały Narodowego

Zjednoczenia Wojskowego „Pirata”, to żołnierze II armii WP skontaktowali się z nimi i mówili, by złożyli

broń i się rozeszli. Nie chcieli z nimi walczyć. Obie strony nie chciały walczyć. Celem jednych i drugich było

to, po co powstało Narodowe Zjednoczenie Wojskowe wiosną 1945 r., czyli ochrona miejscowej ludności

przed UPA. Na tym terenie była specyfika. Tu walczono nie z komuną, ale walczono o życie ludności polskiej

i o to, by te ziemie pozostały przy Polsce.”

 

 

Legenda:

 

https://www.portalprzemyski.pl ,,Nieporozumienie i brak wyczucia chwili ciag dalszy sprawy pomnika w Birczy”

 

,,Można czuć się dumnym ze swojego narodu tylko wtedy, kiedy nie ma żadnej klasy, której trzeba się wstydzić. Kiedy połowa narodu tonie w nędzy i cierpieniu, albo nawet jest zdeprawowana czy zdegenerowana, taki naród prezentuje tak nieatrakcyjny wizerunek, że nikt nie może czuć się dumny, że do niego należy. Tylko kiedy wszyscy członkowie narodu są zdrowi, fizycznie i moralnie, radość z przynależenia do niego może być zintensyfikowana do wyższego uczucia które nazywamy dumą narodową. Ale ta duma, w jej najwyższej formie, może być odczuwana tylko przez tych, którzy znają wielkość swojego narodu.”(Adolf Hitler)

Pomnik ustawiony był przy ulicy Juliana Marchlewskiego(obecnie Al.Jana Pawła II),w parku przylegającym do Hali Mirowskiej na niewielkiej skarpie.Pomnik odsłonił sekretarz KC PZPR Mieczysław Moczar 20 lipca 1968r.W uroczystości wzięły udział liczne delegacje zakładów pracy i szkół noszących imię Juliana Marchlewskiego m.in. Fabryki Celulozy we Włocławku,Zakładów Bawełnianych w Łodzi i statku ,,Julian Marchlewski”.Okolicznościowe wystąpienie wygłosił sekretarz Komitetu Warszawskiego Zygmunt Żandarowski.Po omówieniu drogi życiowej Marchlewskiego,zakończył je słowami:

,,Oddajemy pomnik społeczeństwu Warszawy -miastu,które nie raz spłynęło krwią walcząc o wolność Polski i wyzwolenie ludu pracującego,miastu klasy robotniczej,kolebce ruchów rewolucyjnych.”

W wielkiej bryle umieszczony był odlew w brązie głowy J.Marchlewskiego.Rzeźbę zaprojektowała Zofia Wolska-Łodziana,a otoczenie architektoniczne Zygmunt Stępiński.Odlew rzeźby wykonała Spółdzielnia ,,Brąz Dekoracyjny”,a wykonawcą całości prac przy pomniku były Pracownie Sztuk Plastycznych.Z przodu pomnika oprócz głowy widniał napis z metalowych liter:

,,Julian Marchlewski”

Z tyłu pomnika był również umieszczony napis:

,,PROLETARIAT POLSKI-OTO SIŁA NARODU”

Jeżeli posiadasz zdjęcia z odsłonięcia lub demontażu pomnika,proszę o kontakt na emaila: 9sabadach1@wp.pl

Literatura:

,,Warszawskie Pomniki”Wiesław Głębocki (1990r)

http://wczorajidzis.blogspot.com/2016/12/woko-pomnika-marchlewskiego-1973-2016.html